برای آموزش بهتر، قبل از خواندن این مطلیب بهتر است مطالب زیر را بخوانید:

در ترکی استانبولی زمان حال ساده (Şimdiki Zaman) به صورت زیر ساخته می شود:

Fiilin kökü + -I°yor

یعنی به ریشه فعل، پسوند زمان حال ساده اضافه می شود.

نحوه اضافه کردن پسوند (I°yor-):

برای اضافه کردن پسوند زمان حال ساده در ترکی استانبولی، قبل از هر چیز باید بدانیم که این پسوند دارای چهار شکل است و با توجه به آخرین حرف صدادار ریشه فعل به صورت زیر افزوده می شود:

a/ı ... –ıyor

e/i ...  –iyor

o/u ...  –uyor

ö/ü ... –üyor

با اضافه شدن این پسوند در واقع صیغه سوم شخص مفرد زمان حال ساده ساخته می شود:

kal + -ıyor = kalıyor

gel + -iyor = geliyor

ol + -uyor = oluyor

konuş + -uyor = konuşuyor

dön + -üyor = dönüyor

gül + -üyor = gülüyor

اگر ریشه فعل به حرف صدادار ختم شود، آن حرف صدادار می افتد و پسوند زمان حال ساده، با توجه به آخرین حرف صدادار باقی مانده در ریشه فعل اضافه می شود:

yaşa + -ıyor = yaşıyor

uyu + -uyor = uyuyor

söyle + -üyor = sölüyor

bekle + -iyor = bekliyor

در ترکی استانبولی همانند زبان فارسی شش شخص وجود دارد. حالت خبری مثبت زمان حال ساده به صورت زیر صرف می شود:

Ben yazıyorum.

Sen yazıyorsun.

O yazıyor.

Biz yazıyoruz.

Siz yazıyorsunuz.

Onlar yazıyorlar.

منفی کردن زمان حال ساده ترکی استانبولی

در ترکی استانبولی برای منفی کردن زمان حال ساده، به صورت زیر عمل می کنیم:

Fiilin kökü + -mA° + -I°yor

به عبارت دیگر به آخر ریشه فعل، پسوند منفی کننده را اضافه می کنیم. پسوند منفی کننده دارای دو شکل می باشد که با توجه به آخرین حرف صدادار ریشه فعل افزوده می شود:

a/ı/o/u ... -ma

e/i/ö/ü ... –me

در این حالت ریشه منفی فعل ساخته می شود:

yazma

aldırma

olma

vurma

verme

silme

dönme

gülme

همانطور که می بینیم، ریشه منفی فعل به حرف صدادار ختم می شود؛ پس برای اضافه کردن پسوند (I°yor-) باید آخرین حرف صدادار آن بیافتد و پسوند مذکور با توجه به آخرین حرف صدادار باقی مانده اضافه شود:

yazma + -ıyor = yazmıyor

aldırma + -ıyor = aldırmıyor

olma + -uyor = olmuyor

vurma + -uyor = vurmuyor

verme + -iyor = vermiyor

silme + -iyor = silmiyor

dönme + -üyor = dönmüyor

gülme + -üyor = gülmüyor

 صرف فعل در زمان حال ساده حالت خبری منفی

Ben gitmiyorum.

Sen gitmiyorsun.

O gitmiyor.

Biz gitmiyoruz.

Siz gitmiyorsunuz.

Onlar gitmiyorlar.